Kementerian Kewangan mempertahankan keputusannya mengenakan Cukai Jualan dan Perkhidmatan (SST) lima peratus ke atas buah-buahan import, dengan alasan bahawa Malaysia sudah mengeluarkan alternatif buah tempatan yang mencukupi yang kekal dikecualikan daripada levi.

Dalam temu bual eksklusif dengan Malaysiakini, Ketua Setiausaha Perbendaharaan Kementerian Kewangan Johan Mahmood Merican menekankan bahawa barangan asas seperti ayam, sayur-sayuran, beras, tepung, roti, dan minyak masak terus menikmati cukai sifar peratus.

Sebaliknya, buah-buahan yang diimport dianggap sebagai "perbelanjaan budi bicara" di mana pengguna mempunyai pilihan tempatan yang berdaya maju.

Dasar melaksanakan SST lima peratus ke atas buah-buahan import mendapat kritikan sesetengah pihak, tetapi Johan menjelaskan bahawa hasil tanaman tempatan, termasuk pisang, nanas, dan juga tembikai berkualiti tinggi dari negeri seperti Terengganu dan Kedah, menyediakan alternatif yang mencukupi untuk pengguna Malaysia.

"Kita ikut jenis produk. Kerana anda akan menerima bahawa walaupun katakan, ayam, orangmiskin makan ayam, tetapi kelas menengah pun makan ayam. Saya juga membeli ayam. Jadi dalam erti kata itu, faedah itu merentasi (semua kelas masyarakat).

“Tetapi sudah tentu untuk barangan yang kami anggap - dalam bahasa Melayu kita panggil ‘barangan pilihan’ - anda tahu ini adalah perbelanjaan mengikut budi bicara, jadi bagi mereka, ada elemen pilihan, kerana mungkin ada alternatif yang lebih murah atau bahan makanan asas yang sifar (peratus SST).

"Kami merasakan - sekurang-kurangnya pada pendapat kami - kami merasakan bahawa terdapat kepelbagaian buah-buahan tempatan yang mencukupi, buah-buahan yang ditanam dalam negara yang tersedia dalam bekalan, iaitu sifar peratus, dan kami baru mengenakannya (SST) secara menyeluruh dari segi buah-buahan import. Kerana saya rasa, kami berpendapat, bahawa ada elemen pilihan," kata Johan.

Pada Rabu, kumpulan pengguna memberi amaran bahawa SST lima peratus pada semua buah-buahan yang diimport boleh mengurangkan akses kepada nutrien penting, secara tidak seimbang menjejaskan rakyat Malaysia yang berpendapatan rendah.

Buah-buahan tempatan kekal dikecualikan cukai, tetapi kebimbangan meningkat mengenai kekurangan bekalan dan kemungkinan kenaikan harga. Pengkritik juga menggesa kerajaan untuk meningkatkan pengeluaran buah-buahan tempatan sebelum pelancaran cukai pada 1 Julai, untuk mengelakkan kesan kesihatan yang tidak diingini.

Selain buah-buahan import, cukai jualan lima peratus juga akan dikenakan ke atas produk seperti ketam raja, salmon, ikan tongkol, cendawan truffle, minyak pati, fabrik sutera dan jentera perindustrian.

“Justifikasi kami adalah kami merasakan terdapat bekalan buah-buahan tempatan yang agak luas. Malah, buah-buahan adalah salah satu bidang yang telah diberi tumpuan oleh Kementerian Pertanian dan Keterjaminan Makanan untuk meningkatkan pengeluaran kita.

"Nanas, kita buat lebih banyak tanaman tempatan sekarang. Malah tembikai, kita sekarang ada tembikai gred berkualiti tinggi yang ditanam di Terengganu dan Kedah. Jadi ada buah-buahan tempatan, tetapi saya terima bahawa ada sebahagian besar masyarakat yang makan buah-buahan import juga, tetapi kita merasakan bahawa ada unsur pilihan di sana," tambah Johan.

Bercakap mengenai rangka kerja dasar itu, Johan menekankan bahawa komitmen teras kerajaan adalah untuk mengelakkan peningkatan SST bagi barangan asas, memastikan barangan keperluan kekal boleh diakses oleh semua kumpulan pendapatan.

Dia mengakui bahawa walaupun sistem itu mungkin tidak sempurna, kerajaan telah melakukan usaha terbaik untuk mengurangkan kesan ke atas rakyat Malaysia biasa.

Falsafah cukai progresif

Walaupun tidak menggunakan pengecualian berasaskan pendapatan, Johan menegaskan bahawa dasar kerajaan merangkumi semangat percukaian progresif.

Dia berhujah bahawa isi rumah berpendapatan rendah lazimnya membelanjakan bahagian yang lebih tinggi daripada pendapatan mereka untuk barangan asas, yang kekal tidak dikenakan cukai, manakala isi rumah berpendapatan tinggi lebih berkemungkinan membeli barangan mengikut budi bicara yang kini akan dikenakan cukai penggunaan lima peratus.

Johan berkata bahawa isi rumah berpendapatan rendah membelanjakan bahagian yang lebih tinggi daripada pendapatan mereka untuk barangan asas, manakala bahagian ini berkurangan apabila pendapatan isi rumah meningkat.

"Jadi, kami merasakan bahawa kami masih mengamalkan semangat cukai progresif dan apa yang kebanyakannya digunakan pada tahap berpendapatan rendah, sebahagian besarnya tidak tertakluk kepada cukai, tetapi itu bukan bermakna kelas pertengahan, mereka juga akan mendapat manfaat dengan beberapa barangan berada pada kadar sifar peratus, tetapi sudah tentu, mereka juga akan menggunakan barangan yang telah kami perkenalkan pada lima peratus," tambahnya.

Pendekatan itu bermakna isi rumah kelas pertengahan akan mendapat dua kesan. Mereka akan mendapat manfaat daripada barangan asas cukai sifar, dan mereka juga akan dikenakan SST lima peratus bagi pembelian mengikut budi bicara, mewujudkan apa yang dilihat kerajaan sebagai sistem progresif yang seimbang.

Dasar ini mewakili percubaan kerajaan untuk meningkatkan hasil sambil melindungi kuasa beli kumpulan berpendapatan rendah, walaupun keberkesanan pendekatan penyasaran berasaskan produk ini terus diperdebatkan.

Perluasan SST ancam keterjaminan makanan

Badan pemikir MCA, Institut Analisis Strategik dan Penyelidikan Dasar (Insap), semalam memberi amaran bahawa keputusan kerajaan untuk meluaskan barangan bercukai di bawah SST berisiko mengabaikan kelemahan yang lebih mendalam dalam struktur ekonomi Malaysia, khususnya berkaitan import makanan dan akses makanan isi rumah.

Pengarah Insap, Woon King Chai berkata, bagi negara yang mengimport lebih RM75.6 bilion makanan pada 2022, pendekatan percukaian baru itu berisiko menjadi langkah salah yang akan memberi akibat yang besar.

Woon menjelaskan bahawa pergantungan Malaysia terhadap import makanan timbul bukan semata-mata daripada pilihan pengguna, tetapi daripada batasan asas pertanian.

"Kita tidak boleh mengeluarkan barangan tertentu secara komersial, dalam jumlah yang mencukupi, atau sama sekali," katanya.

Menurut laporan bekalan dan penggunaan komoditi pertanian Jabatan Perangkaan, Malaysia terus banyak bergantung kepada import untuk makanan utama seperti epal (236,877 tan metrik), oren (176,210 tan metrik), anggur (85,267 tan metrik), gandum (1.74 juta tan metrik), gandum (1.74 juta tan metrik) dan kentang (242,489 tan metrik) pada 2023.

"Ini bukan makanan mewah eksotik tetapi makanan ruji setiap hari. Namun, di bawah SST yang diperluaskan berkuat kuasa 1 Julai, banyak barangan ini, terutamanya buah-buahan sederhana dan bijirin import, kini tertakluk kepada cukai jualan lima peratus.

“Walaupun penjelasan kerajaan bahawa hasil tempatan kekal dikecualikan, pengembangan cukai lima peratus kepada buah-buahan import dan makanan diproses, termasuk barangan dalam tin, sos, rempah ratus, dan bahan-bahan kering, akan memberi kesan melata pada rantaian bekalan makanan.

“Restoran, katering, pengeluar makanan dan pengguna semua akan merasai tekanan,” kata Woon.

Dia menambah bahawa peraturan baru SST bukan sahaja akan menaikkan harga runcit tetapi akan mendedahkan lagi rantaian bekalan makanan Malaysia yang sedia terdedah kepada tekanan fiskal dan inflasi, terutamanya mengenai barangan makanan yang tidak dikeluarkan atau ditanam di Malaysia.